در تاریخ سیاسی ما از مقطع انقلاب مشروطه نیروهائی که مخالف آزادی و حاکمیت ملی بودند ، به نام نیروهای ارتجاعی لقب گرفته اند. شاخص این نیروها در دو حوزه همچنان با آزادی و حاکمیت ملی در چالش است. بطوریکه میتوان روحانیت اکنون ارتجاع غالب است و سلطنت ارتجاع مغلوب