جنبش روشنگری در تاریخ سیاسی مسلمان با حرکت سید جمال و اقبال در اصلاح اندیشه دینی شروع شد،و در کشور ایران این حرکت با تز اسلام منهای آخوند به نقطه اوج خودش رسید.وسلطه آخوندیسم بر انقلاب مردم مانع بزرگی بر سر اه این حرکت شد.